Dolina Nysy Łużyckiej

---

Charakterystyka

„Dolina Nysy Łużyckiej to wyjątkowy region, który wyraźnie wyróżnia się w krajobrazie Obniżenia Żytawsko-Zgorzeleckiego. Jest to stosunkowo niewielka dolina rzeczna, usytuowana na wysokości około 200 m n.p.m. W jej krajobrazie wyróżniają się wyraźne terasy akumulacyjne oraz charakterystyczny odcinek przełomowy, który rozciąga się od Trzcińca do Posady.

Dolina, niestety, w wyniku intensywnych przekształceń antropogenicznych spowodowanych eksploatacją złóż węgla brunatnego, częściowo straciła swój naturalny charakter. Obecnie na całej długości doliny zachowała się jedynie terasa najniższa, podczas gdy terasy wyższe występują jedynie w fragmentach. W rejonie Sieniawki rzeka Nysa płynie sztucznym korytem, a w okolicach kopalni dolina przetrwała głównie w formie wąskiego pasa, co jest efektem rozwoju kopalni i zasypywania doliny przez zwałowiska wewnętrzne.

Pomimo tych zmian, naturalny charakter doliny zachował się od Trzcińca w kierunku północnym. Na odcinku do Posady dolina staje się wąska, a jej strome zbocza przybierają formę przełomową, gdy rzeka przemyka przez strefę paleozoicznych i proterozoicznych skał krystalicznych. Kierując się na północ, dolina rozszerza się, a pomiędzy Bratkowem a Krzewiną Nysa zaczyna meandrować, tworząc malownicze zakola oraz starorzecza.

Dolina pozostaje objęta ekstensywną gospodarką pastersko-rolniczą, która kształtuje jej unikalny krajobraz.

Krajobraz

Krajobraz Doliny Nysy Łużyckiej jest wyjątkowo zróżnicowany ze względu na różnorodne cechy fizjonomiczne, które wynikają z ukształtowania terenu oraz sposobu jego zagospodarowania. Ta przestrzeń staje się mozaiką wielu elementów, obejmującą terasy, zadrzewione skarpy, obszary zalewowe, a także uprawne pola.

Dominują tu krajobrazy otwarte, wśród których wyróżniają się trzęślicowe łąki zmiennowilgotne oraz łąki świeże. Można także napotkać starorzecza, co wzbogaca walory tego miejsca. W rejonie przełomowym pomiędzy Trzcińcem a Posadą, obserwuje się krajobraz doliny rzecznej, charakterystyczny dla obszarów podgórskich.

Ukształtowanie terenu sprawia, że Dolina obfituje w liczne meandry, strome skarpy oraz starorzecza, co czyni ją szczególnie interesującą dla miłośników natury. Należy również zauważyć, że dominujące znaczenie ma krajobraz antropogeniczny; intensywna eksploatacja węgla brunatnego wywarła trwały wpływ na otaczający krajobraz.

Roślinność

Region Doliny Nysy Łużyckiej szczyci się bogactwem unikalnych oraz dobrze zachowanych typów siedlisk przyrodniczych. Znajdują się tutaj nizinne i podgórskie rzeki, które charakteryzują się obecnością zbiorowisk włosieniczników. W dolinie można spotkać także zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, górskie oraz nadrzeczne ziołorośla, a także różnorodne łąki świeże, które są eksploatowane ekstensywnie. Teren doliny obejmuje również różne rodzaje lasów, w tym kwaśne i żyzne buczyny, grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, a także jaworzyny oraz lasy klonowo-lipowe, które występują na stokach i zboczach.

W obrębie doliny znajdują się liczne łęgi, w tym wierzbowe, topolowe, olszowe oraz jesionowe, a także olsy źródliskowe. Najcenniejsze obszary w dolinie to lasy klonowo-lipowe oraz grądy, a także starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, w których występują zbiorowiska z rodzin Nympheion oraz Potamion.

Na skarpach pradoliny w jedynym przełomowym odcinku Nysy formują się zbiorowiska leśne. Jednakże, tereny te są z zagrożeniem ze strony gatunków inwazyjnych, takich jak rdestowiec ostrokończysty i pośredni, niecierpek gruczołowaty, nawłoć późna oraz olbrzymia. Sporadycznie pojawia się także barszcz Sosnowskiego, a po stronie kompleksu borów będzie to tawuła kutnerowata.

Tereny zalewowe wzdłuż koryta Nysy porastają łąki i szuwary, a regularne wylewy rzeki utrudniają ich przekształcanie w pola uprawne.

Zwierzęta

W Dolinie Nysy Łużyckiej można spotkać wiele interesujących gatunków zwierząt, które nie tylko wzbogacają bioróżnorodność tego regionu, ale również odgrywają istotną rolę w ekosystemie. Wśród typowych mieszkańców można wymienić bobra oraz wydrę, które są znane z swojego wodnego habitat. Ponadto, w obszarze tym występuje nocek duży, który jest jednym z ważniejszych przedstawicieli chiropterów w tej okolicy.

Warto podkreślić, że Dolina Nysy Łużyckiej jest także domem dla licznych cennych gatunków ptaków oraz owadów. Wśród tych ptaków znajduje się trzepla zielona, znana z pięknego ubarwienia, a także czerwończyk nieparek, który z pewnością zafascynuje każdego ornitologa. Dodatkowo można zaobserwować dwa gatunki modraszków, które są charakterystyczne dla lokalnych ekosystemów.

Wszystkie te gatunki przyczyniają się do wyjątkowego charakteru doliny, która stanowi ważne siedlisko dla wielu organizmów, a jej ochrona jest kluczowa dla zachowania różnorodności biologicznej w regionie.

Ochrona

W ramach podejmowanych działań ochroną objęte są naturalne lasy klonowo-lipowe oraz grądy, które znajdują się w rezerwacie „Grądy koło Posady”.

Dodatkowo, zabezpieczony został zespół siedlisk łąkowych, który stanowi miejsce życia dla wielu cennych gatunków zwierząt.

Zagrożenia

Obszar Doliny Nysy Łużyckiej stoi w obliczu wielu poważnych zagrożeń, które mają negatywny wpływ na lokalny ekosystem.

Wśród nich wyróżnia się niekontrolowana inwazja synantropijnych gatunków roślin, przede wszystkim rdestowych, które intensywnie zajmują przestrzeń naturalnych siedlisk.

Dodatkowo, działalność ludzka przyczynia się do dalszego pogorszenia sytuacji. Do najważniejszych problemów należy zaliczyć:

• wykopywanie stawów hodowlanych,
• zaorywanie łąk,
• zmiany przeznaczenia gruntów na intensywnie użytkowane pastwiska,
• wyręb starych drzew.

Te działania prowadzą do degradacji naturalnych siedlisk oraz zmniejszenia bioróżnorodności w tym regionie.

---

Oceń: Dolina Nysy Łużyckiej

---